Biergist kan morfine uit suiker maken
Biotechnologie
Illegale thuisproductie van opium wordt makkelijker. Politicologen vragen om internationale regels.
DoorMARIANNE HESELMANS19 MEI 2015
Thuis morfine maken in een brouwketel. Het kan binnen een paar jaar, verwachten onderzoekers. In een gisteren verschenen artikel in Nature Chemical Biology laten biotechnologen zien hoe ze gist genetisch zo veranderden dat hij suiker moet kunnen omzetten in morfine.
Gist kweken is makkelijk. Iedere thuisbierbrouwer doet het. In een begeleidend opiniestuk pleiten politicologen daarom voor regelgeving om ‘thuisgebrouwd opium’ te voorkomen. „Nou ja”, mailt een van hen, Kenneth Oye van het MIT in Cambridge (Massachusetts), „het duurt nog wel even voordat dit opiumbier gaat concurreren met het uitstekende Nederlandse bier.” Toch vindt hij actie nodig: „Internationale afspraken maken kost veel tijd.”
De ruwe opium voor morfine komt nu uitsluitend uit de zaden van Papaver somniferum ofwel slaapbol, verwant aan de klaproos. Legale opium voor de farmaceutische industrie komt van streng gecontroleerde papaverakkers in vooral India, Turkije en het Australische eiland Tasmanië. De opium voor de heroïneproductie wordt geoogst van illegale papaverakkers in vooral Pakistan en Afghanistan.
Legale opiumproducerende gist zou kunnen leven op een geheime grondstof
Door bevolkingsgroei en extremere weersomstandigheden dreigen tekorten aan legale papaverzaden voor pijnstillers. Mede daarom startten synthetisch-biologen in 2004 met het maken van morfineproducerende gist. Dat is een uitdaging, want de papaverplant voert tenminste 12 chemische reacties uit en zet daar meer dan 20 verschillende enzymen voor in. De plant voert de reacties uit in twee aparte celtypen. Om van opium morfine te maken, zijn nog eens vijf omzettingen in de fabriek nodig.
In 2008 presenteerden drie Amerikaanse onderzoeksgroepen een genetisch veranderde bakkersgist die een aantal aansluitende tussenstappen van de hele reactie uitvoerde. In augustus vorig jaar volgde een gist die een paar andere omzettingen uit de reactieketen verricht. Nu zijn begin-, tussen- en eindstappen toegevoegd. Alles bij elkaar zijn enkele tientallen stukken synthetisch DNA gebruikt. Die zijn gebaseerd op genen van suikerbiet, twee papaversoorten en een bacterie. De volgende stap is één gist die alle zeventien reacties naar morfine in één keer efficiënt uitvoert met suiker als grondstof.
Als die er is kan niet iedereen meteen illegaal opiumbier brouwen of morfinebrood bakken, zo blijkt uit het commentaar van de politicologen. Fabrieken met fermentoren zijn beter te beveiligen dan akkers. Bovendien willen de synthetisch-biologen een commerciële opiumgist zo construeren dat hij alleen op een geheime voedingsstof leeft, wat technisch kan.
Verder produceert zo’n prille opiumgist veel te weinig om aantrekkelijk te zijn voor de illegale handel, maar de verwachting is dat hogere productie mogelijk is. Of er legale gisten voor morfine komen is ook nog onzeker. De quota’s voor medicinale opiumproductie worden nu verdeeld door de Internationale Commissie voor Controle op Narcotica (INCB) in Wenen. De politicologen verwachten niet dat deze commissie nieuwkomers verwelkomt. Opium uit gist zou immers ten koste kunnen gaan van de landen die nu papaver mogen telen.http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2015/mei/19/biergist-kan-morfine-uit-suiker-maken-1497008
