In mijn ervaring worden psychedelische middelen vanuit twee verschillende invalskoeken bekeken en beoordeeld: de wetenschappelijke invalshoek, en de subjectieve invalshoek. De wetenschappelijke invalshoek is biotechnisch, pragmatisch en objectief, waar de subjectieve invalshoek het moet hebben van persoonlijke ervaringen, emoties en subjectiviteit. Ik mis vaak een tussenweg; of ik nou een krantenartikel over de heropkomst van LSD of een academische uiteenzetting over de scheikundige aard van dimethyltryptamine lees, er is altijd één invalshoek en er wordt zelden gepoogd de twee perspectieven te combineren en te balanceren. Dit is naar mijn mening doodzonde; objectieven en subjectieven kunnen elkaar zoveel leren als ze enkel bereidt zijn open te staan voor elkaars input, en dit gegeven beperkt zich zeker niet enkel tot het onderwerp drugs.
Laat ik beginnen met de subjectieve invalshoek. Of het nou aankomt op milde psychedelische middelen zoals wiet en hasj, of zware en potente drugs als DMT en LSD, de ware mentale reiziger zal je zeer waarschijnlijk maar wat graag uitleggen over de grotere betekenis van het zijn, de constante stroom van kosmische energie in ons universum en andere overvloedige zweefpraat over realiteiten, dimensies en grotere machten. In tegenstelling tot veel van dergelijke praters lijken te denken, hoef je om volledig open te staan voor de pracht en praal die psychedelische middelen te bieden hebben, niet je pragmatisme, wetenschapswaardering en objectiviteit achter je te laten. Ik zie in zowel in mijn directe omgeving als op het internet en via andere media veel mensen die, na een hevige psychedelische ervaring zoals bijvoorbeeld een ayahuasca-ceremonie, zich zonder pardon laten meevoeren in sjaministische en animistische geloofsovertuigingen en zich zomaar overgeven aan allerlei hevig verouderde religies. Ik ben allesbehalve een voorstander van hoe deze mensen hun complete levensperspectief en -overtuiging laten vervormen door een enkele psychedelische ervaring, hoe intens deze ook geweest mag zijn. Ik geloof dat wanneer men zijn verstand erbij houdt, het psychedelische landschap er een stuk veelbelovender uitziet wanneer het aankomt op fysieke, mentale en morele levensverbetering.
Aan het andere uiterste van het spectrum bevinden zich ‘de wetenschappers’; pure pragmatisten die zich enkel wijden aan het verklaren van de ervaringen die mensen met psychedelische middelen hebben. Alle neurowetenschappelijke kennis wordt ingezet in de hoop de mystieke aard van de psychedelische ervaring terug te dringen. Deze pragmatisten laten gaan ruimte voor zweverig gepraat, en linken alle ervaringen die mensen met drugs hebben direct aan het feit dat hun cognitieve vaardigheden en brein in de ban waren van een simpele stof die receptoren anders deed omgaan met stimuli. Wat wetenschappers veelal missen, in mijn optiek tenminste, is de vaardigheid om dit alles in het totaalplaatje te zien; we zijn zo onvoorstelbaar ver weg van het verklaren van het menselijk brein dat we het ons niet kunnen veroorloven om alle ervaringen die mensen hebben na het gebruik van geestverruimende middelen botweg onder het kopje ‘onder invloed’ in te delen en ze uit een misplaatst didactisch oogpunt als rommel uit de weg te schuiven. Want wat mensen voelen, ervaren, zien, horen, geloven en bedenken als ze onder invloed zijn van drugs is even echt, authentiek en oprecht als bijvoorbeeld de basale natuurwetten, zo niet oprechter. Zonder ons op gevaarlijke filosofische paden te begeven moet er gezegd worden dat de realiteit die je zelf ervaart echter is dan alles wat je in schoolboeken zult lezen; het is jouw wereld, jouw realiteit en jouw leven is het dichtste wat je ooit tot een feit zal kunnen komen. De ervaringen die mensen tijdens een trip opdoen worden gestimuleerd door de drugs, maar zijn niet de drugs zelve; het zijn nog steeds jouw belevingen en dus jouw realiteit. De realisaties van verbondenheid, de openbaringen van liefde en kracht in mens en natuur, de plotselinge waardering voor al wat leeft en heeft geleefd: dit zijn dingen die je met geen enkel excuus uit de weg kunt ruimen, zelfs als wetenschapper niet. Voor de pragmatisten is naar mijn mening een acceptatie en een waardering vereist voor het feit dat menselijke ervaringen en menselijke perspectieven realiteit zijn, of deze nou uit drugs voortkomen of niet.
Ik tracht en heb altijd getracht de middenweg te bewandelen en realiseer me nu meer dan ooit dat dit de beste weg is. De acceptatie dat alles wat de drug stimuleert in feite enkel en alleen uit je zelf komt en niet van een bovenmenselijke, spirituele invloed is op het eerste moment een ijskoud en wreed feit. Maar als je over de schok heen stapt zul je ontdekken dat dit je ervaring enkel mooier maakt; het zijn niet de drugs die deze prachtige wereld, deze intrigerende nieuwe perspectieven, deze semi-fictionele realiteit creëren, maar jij bent het die dat doet. Jij bent die oppermachtige spirituele kracht waar tradities die al eeuwen en eeuwen in de amazone beoefend worden op gebaseerd zijn; de wereld die je binnengaat na het gebruik van psychedelische middelen is geen andere realiteit waar je machteloos in staan, integendeel, het is een realiteit waar jij als enige de macht in hebt en waar jij de volle controle over hebt. Heb je dit geaccepteerd, pas dan kan je je subjectief, emotioneel en ervaringsgericht laten beïnvloeden door alles wat je ziet, hoort, proeft of anderszins te weten komt.
Toen ik het hier met een persoonlijke kennis over had, legde hij de fascinerende link met religie. Hijzelf was in zijn adolescentie haast geïndoctrineerd met het Christelijke geloof; het was tijdens zijn studententijd dat hij van deze indoctrinatie af kon stappen en onbevooroordeeld over het idee van de Heilige Geest na kon denken. De acceptatie dat God niet bestond kwam geheel uit hemzelf en was niet beïnvloed door medestudenten, zijn wetenschappelijke studiekeuze of iets anders in zijn directe omgeving, en het was geen vriendelijke acceptatie. Alles waar hij in geloofde, alles waar hij zijn realiteitsbeleving op gebaseerd had, was een leugen. Na het accepteren van de onechtheid van een God, of in ieder geval hoe deze in Bijbel de beschreven wordt, stortte zijn wereld voor korte tijd in en leunde hij tegen een depressie aan. Maar langzaam kwam hij er weer bovenop en begon zich te realiseren dat al het mooie om hem heen, maar ook in hemzelf, van hem en zijn medemens was. Het Koninkrijk, de kracht en de heerlijkheid was niet langer van een abstracte en distante ‘u’, maar van hemzelf. Al het goede en mooie op aarde was niet langer van God, maar van hemzelf. De depressie veranderde in euforie. De realisatie was één van de sterkste en positiefste omkeerpunten in zijn leven, aldus de ex-gelovige.
De link tussen dit verhaal en de psychedelische ervaring is opvallend helder: accepteer dat er geen hogere macht is, dat de drug noch dingen influistert noch kracht en kennis geeft, en je zult ontdekken hoe immens krachtig de realisatie zal zijn dat jij het bent die kracht en kennis schept. Het is de ultieme middenweg; acceptatie van beiden fronten leidt tot een psychedelische ervaring die door balans gesterkt wordt en, naast immens veel plezier, verbazing en inzicht tijdens de trip ook meer nadruk kan leggen over je leven buiten de trip om. De kennis dat je je niet ergens anders bevindt maar nog steeds in je eigen realiteit bent, zelfs al is deze zo getwist dat je hem nauwelijks nog herkent, stelt je in staat te relativeren en het totaalplaatje tot je te nemen; je zult nieuwe perspectieven over je complete levenswijze ontwikkelen die zich niet langer uitsluitend tijdens de trip van dienst zullen bewijzen.
